Ο Διεθνής Ερυθρός Σταυρός, έχοντας καταρτίσει, εκδώσει και συμμορφωθεί μονομερώς με τον Κώδικα Δεοντολογίας στην Αντιμετώπιση Καταστροφών (Διεθνής Ανθρωπιστική Βοήθεια – Μέρος Πρώτο), πρέπει να προσπαθήσει να δημιουργήσει το ιδανικό εργασιακό περιβάλλον από τις Κυβερνήσεις - Δωρητές, τις Κυβερνήσεις - Αποδέκτες και τις ΔιαΚυβερνητικές Οργανώσεις (κυρίως των Ηνωμένων Εθνών), με σκοπό την εξυπηρέτηση της αποτελεσματικής συμμετοχής των Μη Κυβερνητικών Ανθρωπιστικών Φορέων στην αντιμετώπιση καταστροφών.
Για τον λόγο αυτό, εξέδωσε και παρουσίασε τις κατωτέρω ενδεικτικές οδηγίες με σκοπό την καθοδήγηση. Δεν είναι νομικά δεσμευτικές ούτε αναμένεται από τις κυβερνήσεις και τους διακυβερνητικούς οργανισμούς να δηλώσουν την αποδοχή τους με την υπογραφή κάποιου εγγράφου, παρόλο που αυτό δύναται να αποτελέσει μελλοντικό στόχο. Αυτές οι ενδεικτικές οδηγίες παρουσιάζονται με ανοικτό πνεύμα και πνεύμα συνεργασίας, έτσι ώστε όλοι οι εταίροι (συμμετέχοντες στην αντιμετώπιση των καταστροφών) να αντιληφθούν την ιδεώδη σχέση που επιδιώκεται να έχουν μεταξύ τους, με μοναδικό σκοπό και στόχο, την άμεση και αποτελεσματική ανακούφιση των πληγέντων.
Παράρτημα Ι: Συστάσεις προς τις κυβερνήσεις των προσβληθέντων από καταστροφές χωρών
1. Οι κυβερνήσεις πρέπει να αναγνωρίζουν και να σέβονται τις ανεξάρτητες, ανθρωπιστικές και αμερόληπτες δράσεις των Μη Κυβερνητικών Ανθρωπιστικών Φορέων.
Οι Μη Κυβερνητικοί Ανθρωπιστικοί Φορείς αποτελούν ανεξάρτητους οργανισμούς. Η ανεξαρτησία και η αμεροληψία που τους διέπουν, οφείλουν να γίνονται σεβαστές από τις Κυβερνήσεις - Αποδέκτες.
2. Οι Κυβερνήσεις - Αποδέκτες πρέπει να διευκολύνουν την ταχεία πρόσβαση των Μη Κυβερνητικών Ανθρωπιστικών Φορέων στα θύματα των καταστροφών.
Εφόσον οι Μη Κυβερνητικοί Ανθρωπιστικοί Φορείς οφείλουν να δρουν σε πλήρη συμμόρφωση με τις ανθρωπιστικές αρχές τους, πρέπει να τους παρέχεται ταχεία και αμερόληπτη πρόσβαση προς τα θύματα των καταστροφών, με σκοπό την διανομή της ανθρωπιστικής βοήθειας. Αποτελεί καθήκον των Κυβερνήσεων - Αποδεκτών, ως μέρος της άσκησης της κυρίαρχης αρμοδιότητάς τους, να μην εμποδίζουν αυτήν την βοήθεια και να δέχονται την αμερόληπτη και μη πολιτική δράση των Μη Κυβερνητικών Ανθρωπιστικών Φορέων.
Οι Κυβερνήσεις – Αποδέκτες πρέπει να εξασφαλίζουν την ταχεία είσοδο του προσωπικού αντιμετώπισης της καταστροφής, παραμερίζοντας τις χρονοβόρες απαιτήσεις για την μετάβαση, την έκδοση άδειας εισόδου εξόδου, διασφαλίζοντας την γρήγορη διεκπαιρέωση των διαδικασιών αυτών με νομιμότητα και ασφάλεια, παρέχοντας υψηλή προτεραιότητα. Επίσης, οι Κυβερνήσεις – Αποδέκτες πρέπει να εξασφαλίζουν ελεύθερο εναέριο χώρο και δικαίωμα προσγείωσης σε αεροσκάφη που μεταφέρουν διεθνή ανθρωπιστική βοήθεια και προσωπικό, για όσο διαρκεί η φάση της αποκατάστασης της καταστροφής.
3. Οι κυβερνήσεις πρέπει να εξυπηρετούν την ροή της ανθρωπιστικής βοήθειας οποιασδήποτε μορφής και της πληροφόρησης κατά την διάρκεια καταστροφών, εγκαίρως.
Οι ανθρωπιστικές προμήθειες και εξοπλισμός παρέχονται σε μία χώρα αποκλειστικώς με σκοπό να ανακουφίσουν τον ανθρώπινο πόνο, και όχι για εμπορικό όφελος ή κέρδος. Η διακίνηση τέτοιου είδους προμηθειών, φυσιολογικά πρέπει να επιτρέπεται ελευθέρως χωρίς περιορισμούς και δεν πρέπει να γίνεται αντικείμενο απαιτήσεων για προξενικές βεβαιώσεις προελεύσεως ή τιμολογίων, άδειες εισαγωγής ή/και εξαγωγής, ή άλλους περιορισμούς, ή φόρους εισαγωγής, τέλη προσγείωσης, ή λιμενικά τέλη.
Η προσωρινή εισαγωγή αναγκαίου ανθρωπιστικού εξοπλισμού, συμπεριλαμβανομένων οχημάτων, ελαφρών αεροσκαφών και επικοινωνιακού εξοπλισμού, πρέπει να διευκολύνεται από τις Κυβερνήσεις - Αποδέκτες με την προσωρινή παραχώρηση αδείας ή εγγράφων καταχώρισης. Ομοίως, οι κυβερνήσεις δεν πρέπει να περιορίζουν ή να δυσκολεύουν την επανεξαγωγή του ανθρωπιστικού εξοπλισμού μετά την λήξη μίας ανθρωπιστικής επιχείρησης.
Για την διευκόλυνση των επικοινωνιών σε καταστροφές, οι Κυβερνήσεις – Αποδέκτες ενθαρρύνονται να ορίσουν συγκεκριμένες ραδιοσυχνότητες, τις οποίες οι ανθρωπιστικές οργανώσεις δύνανται να χρησιμοποιούν και στο εσωτερικό της χώρας και για διεθνείς επικοινωνίες με σκοπό την διευθέτηση των σχετικών με την καταστροφή επικοινωνιών, καθώς επίσης να γνωστοποιούν τις συχνότητες αυτές στην κοινότητα της αντιμετώπισης καταστροφών προγενέστερα της καταστροφής. Πρέπει να εξουσιοδοτούν ανθρωπιστικό προσωπικό προκειμένου να αξιοποιήσει όλα τα μέσα επικοινωνιών που απαιτούνται για τις ανθρωπιστικές επιχειρήσεις τους.
4. Οι κυβερνήσεις οφείλουν να παρέχουν συντονισμένες υπηρεσίες πληροφόρησης και σχεδιασμού.
Ο συνολικός σχεδιασμός και συντονισμός των ανθρωπιστικών προσπαθειών αποτελεί πρωτίστως αρμοδιότητα των Κυβερνήσεων - Αποδεκτών. Ο σχεδιασμός και ο συντονισμός δύνανται να βελτιωθούν σημαντικά εάν οι Μη Κυβερνητικοί Ανθρωπιστικοί Φορείς εφοδιάζονται με πληροφορίες για τις ανθρωπιστικές ανάγκες, τα κυβερνητικά συστήματα σχεδιασμού και εφαρμογής ανθρωπιστικών προσπαθειών καθώς και για τους πιθανούς κινδύνους ασφαλείας που μπορεί να αντιμετωπίσουν. Οι κυβερνήσεις παροτρύνονται να παρέχουν στους Μη Κυβερνητικούς Ανθρωπιστικούς Φορείς τέτοιου είδους πληροφορίες.
Προκειμένου να διευκολύνουν τον αποτελεσματικό συντονισμό και την αποτελεσματική αξιοποίηση των ανθρωπιστικών προσπαθειών, οι Κυβερνήσεις – Αποδέκτες πρέπει να ορίσουν, προγενεστέρως της καταστροφής, ένα και μόνο σημείο επαφής για τους εισερχόμενους Μη Κυβερνητικούς Ανθρωπιστικούς Φορείς που θα λειτουργεί ως σύνδεσμος με τις κρατικές αρχές.
5: Αντιμετώπιση καταστροφών σε γεγονός ένοπλης σύρραξης
Σε περίπτωση ένοπλης σύρραξης, οι ανθρωπιστικές δράσεις καθορίζονται από τις σχετικές διατάξεις του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου.
Παράρτημα ΙΙ: Συστάσεις προς τις Κυβερνήσεις - Δωρητές
1. Οι Κυβερνήσεις - Δωρητές πρέπει να αναγνωρίζουν και να σέβονται την ανεξάρτητη, ανθρωπιστική και αμερόληπτη δράση των Μη Κυβερνητικών Ανθρωπιστικών Φορέων.
Οι Μη Κυβερνητικοί Ανθρωπιστικοί Φορείς αποτελούν ανεξάρτητους οργανισμούς. Η ανεξαρτησία και η αμεροληψία που τους διέπουν, οφείλουν να γίνονται σεβαστές από τις Κυβερνήσεις –Δωρητές. Αυτές δεν πρέπει να χρησιμοποιούν τους Μη Κυβερνητικούς Ανθρωπιστικούς Φορείς για να προωθήσουν οιοδήποτε πολιτικό ή ιδεολογικό στόχο.
2. Οι Κυβερνήσεις – Δωρητές πρέπει να παρέχουν χρηματοδότηση εξασφαλίζοντας επιχειρησιακή ανεξαρτησία.
Οι Μη Κυβερνητικοί Ανθρωπιστικοί Φορείς δέχονται χρηματοδοτική και υλική βοήθεια από τις Κυβερνήσεις - Δωρητές, με το ίδιο πνεύμα που την παρέχουν στα θύματα των καταστροφών. Πνεύμα ανθρωπισμού και ανεξαρτησίας της δράσης. Η εφαρμογή των δράσεων βοηθείας είναι πρωτίστως αρμοδιότητα του Μη Κυβερνητικού Ανθρωπιστικού Φορέα και υλοποιείται σύμφωνα με τις πολιτικές αυτού.
3: Οι Κυβερνήσεις - Δωρητές πρέπει να χρησιμοποιούν τις καλές τους υπηρεσίες για να βοηθήσουν τους Μη Κυβερνητικούς Ανθρωπιστικούς Φορείς ώστε να έχουν πρόσβαση στα θύματα των καταστροφών.
Οι Κυβερνήσεις – Δωρητές πρέπει να αναγνωρίζουν την σημασία της αποδοχής του βαθμού υπευθυνότητας, για την ασφάλεια και την ελευθερία της πρόσβασης του προσωπικού των Μη Κυβερνητικών Ανθρωπιστικών Φορέων στις πληγείσες περιοχές. Οφείλουν να είναι προετοιμασμένες να ασκήσουν διπλωματική δραστηριότητα με τις κυβερνήσεις – αποδέκτες σε τέτοια θέματα αν είναι απαραίτητο.
Παράρτημα ΙΙΙ: Συστάσεις προς τους ΔιαΚυβερνητικούς Οργανισμούς
1. Οι ΔιαΚυβερνητικοί Οργανισμοί οφείλουν να αναγνωρίζουν τους Μη Κυβερνητικούς Ανθρωπιστικούς Φορείς, τοπικούς και ξένους, ως αξιόλογους εταίρους.
Οι Μη Κυβερνητικοί Ανθρωπιστικοί Φορείς επιθυμούν να εργάζονται με τα Ηνωμένα Έθνη και άλλους ΔιαΚυβερνητικούς Οργανισμούς για να επηρεάσουν προς το καλύτερο το έργο της αντιμετώπισης καταστροφών. Το κάνουν με το πνεύμα της συνεργασίας η οποία σέβεται την ακεραιότητα και ανεξαρτησία όλων των εταίρων. Οι ΔιαΚυβερνητικοί Οργανισμοί οφείλουν να σέβονται την ανεξαρτησία και αμεροληψία των Μη Κυβερνητικών Ανθρωπιστικών Φορέων. Από την πλευρά τους, οι Μη Κυβερνητικοί Ανθρωπιστικοί Φορείς οφείλουν να συμβουλεύονται τα Όργανα των Ηνωμένων Εθνών στην προετοιμασία του σχεδιασμού της ανθρωπιστικής βοηθείας.
2. Οι ΔιαΚυβερνητικοί Οργανισμοί οφείλουν να βοηθούν τις Κυβερνήσεις - Αποδέκτες στην παροχή ενός συντονισμένου πλαισίου για την διεθνή και τοπική ανθρωπιστική βοήθεια.
Οι Μη Κυβερνητικοί Ανθρωπιστικοί Οργανισμοί δεν έχουν συνήθως την αποστολή να παρέχουν το συντονιστικό πλαίσιο για καταστροφές που απαιτούν διεθνή αντιμετώπιση. Αυτή η ευθύνη εμπίπτει στην Κυβέρνηση – Αποδέκτη και τις σχετικές αρχές των Ηνωμένων Εθνών. Παροτρύνονται όμως να παρέχουν αυτή την υπηρεσία με έγκαιρο και αποτελεσματικό τρόπο, με σκοπό την εξυπηρέτηση της πληγείσας χώρας και της εθνικής και διεθνούς κοινότητος αντιμετώπισης καταστροφών. Σε κάθε περίπτωση, οι Μη Κυβερνητικοί Ανθρωπιστικοί Φορείς οφείλουν να καταβάλλουν κάθε προσπάθεια για να διασφαλίσουν τον αποτελεσματικότερο συντονισμό των υπηρεσιών τους.
Σε περίπτωση ένοπλης σύρραξης, οι ανθρωπιστικές δράσεις καθορίζονται από τις σχετικές διατάξεις του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου.
3. Οι ΔιαΚυβερνητικοί Οργανισμοί οφείλουν να επεκτείνουν την προστασία ασφαλείας που παρέχεται από τα όργανα των Ηνωμένων Εθνών προς τους Μη Κυβερνητικούς Ανθρωπιστικούς Φορείς.
Όταν παρέχονται υπηρεσίες ασφαλείας στις ΔιαΚυβερνητικές Οργανώσεις, αυτές πρέπει να επεκτείνονται και στους επιχειρησιακούς - Μη Κυβερνητικούς Ανθρωπιστικούς Φορείς - εταίρους τους, κατόπιν αιτήματος.
4. Οι ΔιαΚυβερνητικοί Οργανισμοί οφείλουν να παρέχουν στους Μη Κυβερνητικούς Ανθρωπιστικούς Φορείς ισότιμη πρόσβαση στις σχετικές πληροφορίες όπως παρέχεται στα όργανα των Ηνωμένων Εθνών.
Οι ΔιαΚυβερνητικοί Οργανισμοί παροτρύνονται να μοιράζονται όλες τις πληροφορίες σχετικές με την εφαρμογή αποτελεσματικής αντιμετώπισης καταστροφών με τους επιχειρησιακούς – Μη Κυβερνητικούς Ανθρωπιστικούς Φορείς - εταίρους τους.
Κάθε καταστροφή, οπουδήποτε κι αν συμβαίνει στον πλανήτη, χρήζει ανθρωπιστικής βοήθειας είτε από το εσωτερικό της πληγείσας χώρας είτε από την διεθνή κοινότητα. Το είδος της ανθρωπιστικής βοήθειας, εξαρτάται από το είδος της καταστροφής και των ζημιών που προκάλεσε, την έκταση, το μέγεθος των ανθρώπινων απωλειών, των υποδομών που χτυπήθηκαν, τον χρόνο της αποκατάστασης, τις κλιματολογικές συνθήκες, την κουλτούρα, τα ήθη και τα έθιμα του λαού που θα λάβει την βοήθεια, κ.α.
Όταν γίνεται έκκληση για Διεθνή Ανθρωπιστική Βοήθεια, οι λαοί, οι κυβερνήσεις, οι διεθνείς ανθρωπιστικοί οργανισμοί και οι μη κυβερνητικές οργανώσεις, θυσιάζουν πρωτίστως τεράστια χρηματικά ποσά και πολυπληθές ανθρώπινο δυναμικό, χωρίς να υπολογίζονται τα μέσα και ο εξοπλισμός, ο κόπος και οι δυσκολίες. Η αποτελεσματική διαχείριση της ανθρωπιστικής βοήθειας οποιασδήποτε μορφής, απ’ όπου κι αν προέρχεται, απαιτεί στρατηγικό σχεδιασμό, εκπαιδευμένο και έμπειρο προσωπικό και υψηλό αίσθημα ευθύνης έναντι των δωρητών, των αποδεκτών και των διαχειριστών.
Η ανταπόκριση σε έκκληση για ανθρωπιστική βοήθεια πρέπει να θεωρείται ως ηθική υποχρέωση αλληλεγγύης του καθενός. Πολλές φορές μέχρι σήμερα, η ιστορία των καταστροφών έχει καταδείξει ότι η διεθνής ανθρωπιστική βοήθεια είναι η μόνη ελπίδα επιβίωσης και σωτηρίας των πληγέντων.
Λαμβάνοντας υπόψιν την κρισιμότητα και την αποτελεσματικότητα του χαρακτήρα που διαδραματίζει η διεθνής ανθρωπιστική βοήθεια, η Ευρωπαϊκή Ένωση (ο μεγαλύτερος πάροχος διεθνούς ανθρωπιστικής βοήθειας στον κόσμο),στις 30 Ιανουαρίου του 2008 εξέδωσε Κοινή Δήλωση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και των Αντιπροσώπων των Κυβερνήσεων των Κρατών Μελών, με τίτλο «Η Ευρωπαϊκή Κοινή Αντίληψη για την Ανθρωπιστική Βοήθεια».
Με αυτή την απόφαση για την ανθρωπιστική βοήθεια, η Ευρωπαϊκή Ένωση, το 2008, υιοθετεί και ενσωματώνει πλήρως τα διεθνώς ανεγνωρισμένα πρότυπα και αρχές, του Κώδικα Δεοντολογίας του Διεθνούς Κινήματος του Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου και των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων στην αντιμετώπιση καταστροφών.
Επίσης αναγνωρίζει, ότι η Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού βρίσκεται στον πυρήνα του διεθνούς ανθρωπιστικού συστήματος μαζί με τον Ο.Η.Ε. ως ρυθμιστής κανόνων, ως συντονιστής και ως μείζον εκτελεστής της διεθνούς ανθρωπιστικής βοήθειας. Επιπλέον αναγνωρίζεται ότι η Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού έχει ειδική εντολή βασιζόμενη σε διεθνείς συνθήκες, όπου σε πολλές περιστάσεις και ιδίως σε συγκρουσιακές καταστάσεις, να είναι ένας από τους λίγους – και ενίοτε ο μόνος διεθνής ανθρωπιστικός οργανισμός – με πρόσβαση που της επιτρέπει να παρέχει προστασία και να χορηγεί ανθρωπιστική βοήθεια.